I. Cấu tạo bộ máy hô hấp: Chia thành đường hô hấp trên, dưới và nhu mô phổi
Bộ máy hô hấp của con người
1. Đường hô hấp trên gồm:
- Khoang mũi, khoang miệng, hầu họng, nắp thanh quản
- Các xoang cạnh mũi bao gồm xoang trán, xoang hàm, xoang sàng và xoang bướm
2. Đường hô hấp dưới gồm:
- Thanh quản, khí quản, phế quản, các tiểu phế quản
- Nhu mô phổi gồm phế nang, mô kẽ phổi và các mạch máu phổi
II. Chức năng bộ máy hô hấp
Đường hô hấp trên ngăn chặn các vật lạ đi vào đường hô hấp dưới bằng phản xạ ho; lọc lại các hạt bụi đi vào đường thở nhờ hệ thống lông ở mũi; làm ấm, làm ẩm luồng khí đi vào phổi nhờ vào các mạch máu dày đặc xung quanh đường hô hấp trên
Đường hô hấp dưới dẫn không khí đi vào tận trong các phế nang
Nhu mô phổi trao đổi không khí cho cơ thể: O2 được đưa vào cơ thể và CO2 được đào thải ra ngoài
III. Các triệu chứng thường gặp khi mắc bệnh hô hấp
1. Triệu chứng toàn thân:
a. Sốt: là dấu hiệu cho thấy đã có bệnh lý viêm nhiễm nào đó xảy ra trong cơ thể
b. Mệt mỏi, đau nhức mình mẩy, chán ăn
2. Triệu chứng gợi ý tổn thương bộ máy hô hấp
a. Tổn thương đường hô hấp trên:
Triệu chứng mũi: hắt hơi, ngứa mũi, nghẹt mũi, chảy nước mũi
Triệu chứng xoang: nhức đầu, nhức trán, chảy nước mũi mủ, đau răng
Triệu chứng hầu họng: đau họng, rát họng, ngứa họng, ho khan
b. Tổn thương đường hô hấp dưới:
Triệu chứng thanh quản: khàn giọng, khó nói
Triệu chứng phế quản: ho khan, hay ho đàm, nặng tức ngực
Triệu chứng tiểu phế quản: khó thở, thở khò khè, thở rít
c. Tổn thương nhu mô phổi:
Khó thở, đau ngực khi hít sâu vào, ho khạc đàm, ho ra máu
IV. Các bệnh lý hô hấp thường gặp
- Cảm lạnh (Common Cold): Gây ra bởi nhiều loại virus khác nhau, cảm lạnh thường xuất hiện với triệu chứng như nghạt mũi, đau họng, ho và sổ mũi.
- Cúm (Influenza): Cũng là một loại nhiễm virus, nhưng có triệu chứng nặng hơn so với cảm lạnh, bao gồm sốt, đau cơ, đau đầu và mệt mỏi.
- Viêm mũi dị ứng (Allergic Rhinitis): Phản ứng của hệ thống miễn dịch với các dị nguyên như phấn hoa, bụi nhà, hoặc tóc động vật, gây ra các triệu chứng như ngứa mũi, sổ mũi, và đau họng.
- Viêm amidan (Tonsillitis): Viêm nhiễm của amidan, thường gây ra đau họng và khó khăn khi nuốt.
- Viêm phế quản (Bronchitis): Viêm nhiễm của phế quản, có thể là một bệnh lâu dài hoặc ngắn hạn. Triệu chứng bao gồm ho, đau ngực và khó khăn trong việc thở.
- Hen suyễn (Asthma): Một tình trạng mạn tính khi các đường hô hấp trở nên viêm phù nề và co thắt đường thở, gây ra khó thở, ho đờm, tức ngực.
- Viêm phổi (Pneumonia): Một loại nhiễm trùng của phổi, thường được gây ra bởi vi khuẩn hoặc virus. Triệu chứng bao gồm sốt, ho có đờm, và đau ngực.
- COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease): Một nhóm các bệnh lý bao gồm viêm đường thở mạn tính và khí phế thũng, thường là kết quả của hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với chất ô nhiễm không khí.
- Lao phổi (Tuberculosis): Do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, thường ảnh hưởng đến phổi. Triệu chứng bao gồm ho kéo dài, giảm cân, và sốt. Bệnh này có thể lây truyền từ người sang người thông qua không khí.
- Viêm màng phổi (Pleurisy): Một tình trạng khi lớp màng bao phủ phổi (màng phổi) trở nên viêm nhiễm, gây ra đau khi thở sâu hoặc ho.
- Hội chứng ngừng thở khi ngủ do tắc nghẽn (Obstructive Sleep Apnea – OSA): đây là dạng phổ biến nhất của hội chứng này. Trong trường hợp OSA, có một sự cản trở (tắc nghẽn) của đường hô hấp do việc cơ họng hoặc mô xung quanh chúng xòe ra khi ngủ, gây ngừng thở tạm thời hoặc giảm lượng không khí đi vào phổi.
V. Các biện pháp điều trị bệnh lý hô hấp thông thường
1. Điều trị có dùng thuốc
a. Điều trị phòng ngừa:
Tiêm ngừa cúm, viêm phổi
Uống thuốc tăng cường miễn dịch
b. Điều trị triệu chứng:
Điều trị giảm ho, long đàm
Điều trị giảm đau
c. Điều trị căn nguyên:
Điều trị kháng sinh
Điều trị kháng viêm
Điều trị dãn phế quản
Điều trị kháng ung thư
Điều trị miễn dịch đặc hiệu
2. Điều trị không dùng thuốc
a. Cai thuốc lá
b. Dinh dưỡng điều trị
c. Phục hồi chức năng hô hấp
Nên nhớ rằng, nếu bạn có bất kỳ triệu chứng hoặc nghi ngờ về vấn đề sức khỏe của mình, bạn nên thảo luận với bác sĩ để đưa ra đúng đánh giá và điều trị phù hợp.